Co to jest Integracja Sensoryczna ?

Metoda diagnozy i terapii SI powstała w latach 60-tych w Stanach Zjednoczonych. Twórcą tej metody jest Jean Ayres - pracownik naukowy Uniwersytetu Południowej Kalifornii w Los Angeles- psycholog i terapeuta zajęciowy. Jean Ayres zajmowała się zagadnieniami dotyczącymi wpływu zaburzeń integracji sensorycznej na osiągnięcia szkolne oraz codzienne życie dziecka. Przez lata obserwacji oraz zajęć z dziećmi wypracowała teoretyczne podstawy Integracji Sensorycznej, bazujące na wiedzy z dziedziny neuropsychologii oraz metody diagnozy i terapii zaburzeń integracji sensorycznej.

Integracja sensoryczna jest to proces przebiegający w obrębie naszego  mózgu. To on odbiera, przetwarza i organizuje informacje płynące ze wszystkich zmysłów naszego ciała. Dzięki temu procesowi możemy zachowywać się w sposób celowy i adekwatny do danej sytuacji, np.; z odpowiednią siłą weźmiemy szklankę ze stołu, czy prawidłowo usiądziemy przy biurku, żeby odrobić zadanie. Jeżeli z jakiegoś zmysłu płynie za dużo bądź za mało informacji, lub informacje te są w zły sposób zintegrowane (połączone)  wówczas mamy do czynienia z sytuacją w której nasze ciało nie wie jak ma się zachować. Biorąc przykład ww. dziecko siądzie np.: za daleko od biurka nie dlatego ze chce nam zrobić na złość, ale może dlatego że jego mózg odbiera za mało informacji ze zmysłu czucia głebokiego (odpowiedzialnego min. za przekazywanie informacji na temat położenia ciała w przestrzeni i położenia poszczególnych części ciał względem siebie).  Jeżeli dziecku przeszkadza w odrabianiu lekcji w domu, to że w kuchni obok leci cicho włączone radio, lub przejeżdżające za oknem samochody, może to świadczyć o tym, że Wasze dziecko odbiera zbyt intensywnie wrażenia płynące ze zmysłu słuchu (może jest nadwrażliwe słuchowo). Każdy z nas pamięta czasy wełnianych swetrów, ja pamiętam je dobrze, nie cierpiałam tego jak gryzły i to jest raczej normalna sytuacja, ale jeżeli dziecko gryzie bluzka z bawełny, to może być to nadwrażliwość na bodźce dotykowe (zbyt silnie odczuwa coś co normalnie nie sprawia nikomu dyskomfortu).
Każdy z nas odnajduje w sobie pewne cechy jakiejś nadwrażliwości, problem zaczyna się tam gdzie przeszkadza to w normalnym funkcjonowaniu.

Informacje zbieramy z różnych zmysłów

• Zmysłu Wzroku
• Zmysłu Słuchu
• Zmysłu Smaku
• Zmysłu Węchu
• Zmysłu czucia powierzchniowego
• Zmysłu czucia głębokiego
• Zmysłu równowagi

Mózg nieustannie rozpoznaje, segreguje i integruje informacje płynące z tych zmysłów, gdy płynna one w odpowiedniej organizacji, wtedy mózg może użyć ich do sformułowania odpowiedzi adekwatnej do danego bodźca.

Co to oznacza w praktyce?

Oznacza to, że dziecko będzie wiedziało, z jaka siła dociskać długopis do kartki wtedy, gdy dostanie prawidłowo zintegrowane informacje ze wszystkich zmysłów. Jeżeli dziecko jest nadwrażliwe np.: słuchowo to tykający zegar na ścianie, bądź mruczenie kolegi czy przejeżdżający w pobliżu pociąg podczas trwania lekcji zdezorganizuje mu zupełnie pracę. Ono będzie skupiało cała swoją uwagę na tych dźwiękach, a nie na lekcji. Dziecko potykające się ciągle, obijające się o kolegów, wchodzące we framugi drzwi nie musi być niezdarą, może po prostu dziecko nie czuje własnego ciała, co wynika z zaburzeń zmysłu czucia głębokiego i nie tylko.

Główne założenie SI

1. Plastyczność neuronalna- zakłada zdolność mózgu do zmian i modyfikacji połączeń nerwowych, przez odpowiednia stymulacje systemów sensorycznych ma możliwości, w szczególności dotykowego, przedsionkowego i proprioceptywnego.

2. Sekwencyjność zakłada, że złożone kompleksowe zachowania powstają na bazie bardziej podstawowych wcześniej wykształconych reakcji na otoczenie.

3. Integralność systemu nerwowego mówi nam o tym, że ośrodki korowe maja wpływ na ośrodki podkorowe mózgu i na odwrót.

4. Reakcje adaptacyjne, pojawienie się ich opiera się na doświadczeniach sensoryczno- motorycznych i prowadzi do rozwoju neuronalnej sieci pamięci tego „Jak czuje ruch”. Ten neuronalny model może być użyty później do planowania bardziej skomplikowanych zachowań adaptacyjnych.

5. Wewnętrzny popęd sensoryczny. Każdy z nas, a w szczególności dzieci maja taki popęd do dostarczania sobie bodźców sensorycznych, według Ayers są to głownie bodźce z układu przedsionkowego, dotykowego i czucia głębokiego. Patrząc na dziecko w piasku możemy zauważyć, że będzie ściskało piasek, upychało go do wiaderka, tłukło łopatką po wiaderku, wspinało się na drabinki. To są właśnie sposoby dostarczania sobie doświadczeń sensorycznych.

Diagnoza

Podstawą do wdrążenia terapii jest diagnoza.

Widząc, że nasze dziecko zachowuje się w sposób zupełnie inny niż rówieśnicy podczas normalnych czynności w ciągu dnia, powinniśmy zadać sobie pytanie dlaczego tak się zachowuje a nie inaczej?

Diagnoza w tej metodzie jest bardzo złożona, ale pozawala określić, jak funkcjonują poszczególne systemy zmysłowe u danego dziecka, składają się na nią:

1.Wywiad z rodzicami.

2. Kwestionariusze, które uzupełniają rodzice/ opiekunowie dziecka, dotyczące funkcjonowania dziecka, na co dzień.

3. Przeprowadzenie prób klinicznych (czyli obserwacja dziecka podczas spontanicznej aktywności oraz podczas wykonywania zadań)

4. Testy południowo-kalifornijskie opracowane przez J.Ayres..

Po przeprowadzonej diagnozie, terapeuta omawia wyniki poszczególnych testów, obserwacji klinicznych.

Terapia

Głównym założeniem terapii jest dostarczenie kontrolowanej ilości bodźców sensorycznych, w taki sposób, aby dziecko spontanicznie formułowało reakcje adaptacyjne poprawiające integracje tych bodźców. Podczas terapii SI, nie uczy się dziecka konkretnych umiejętności, ale poprawia się integracje sensoryczną, procesów nerwowych leżących u podstaw bardziej złożonych umiejętności. Metoda Integracji sensorycznej przeznaczona jest przede wszystkim dla dzieci w wieku przedszkolnym, wczesnoszkolnym o prawidłowym rozwoju, które doświadczają problemów w codziennym funkcjonowaniu. Jest ona jednak kierowana także do dzieci z Mózgowym Porażeniem Dziecięcym czy upośledzeniem intelektualnym.